Poliüretan Nedir?
Poliüretan, polimer ailesinin içinde yer alan önemli bir ürün grubudur. Poliüretan ilk kez Alman bilim adamı Otto Bayer tarafından 1937 yılında sentezlenmiş ve diizosiyanatın, diol ile reaksiyonuyla elde edilmiştir. Daha sonraları, diollerin yerini daha büyük molekül ağırlıklı polioller almıştır. Bu şekilde oluşan poliüretan daha sağlam ve daha esnek bir yapı oluşturur.
Poliüretan sünger üretiminde 3 ana hammadde önemli bir rol oynar. Bunlar; poliol, izosiyanat ve sudur. Diizosiyanatın bir kısmı poliol ile polimerleşirken, küçük bir kısmı da su ile reaksiyona girerek gözenekli poliüretan yapıyı meydana getirir. Katalizör, stabilizör ve diğer yardımcı ajanlar ise kimyasal reaksiyonu desteklemek için kullanılır. Bunlara ek olarak; spesifik özellikler elde etmek için, istendiğinde, boya ve alev geciktirici gibi katkı maddeleri de formülasyona ilave edilebilmektedir. Olgunlaşma (kürlenme) süresi (24-72 saat) sonunda esnek ve sağlam bir polimer yapı meydana gelmektedir.
Süngerle ilgili iki önemli ölçüm dansite (yoğunluk) ve sertliktir. Kalite direkt olarak dansite ile ilgilidir. Yüksek dansite, yüksek kalite demektir. Sertliğin kaliteye bir etkisi bulunmamaktadır. Yüksek kaliteli sünger yumuşak bir his verebileceği gibi, düşük kaliteli sünger de sert hissedilebilir.
Tüm süngerler kullanımla birlikte sertlik kaybeder. Daha kaliteli süngerler sertliklerini daha yavaş olarak kaybederler. Rengin süngere kalite ve performans olarak hiçbir etkisi yoktur. Süngerin doğal rengi beyazdır. Renk sadece farklı kalitedeki süngerleri birbirinden daha kolay ayırt etmek için kullanılır.
Poliüretan Özellikleri – Öznitelikleri
Poliüretan Yoğunluğu: Dansite yani yoğunluk, birim hacme düşen ağırlık olarak tanımlanır ve kg/m3 ya da gr/dm3 cinsinden ölçülür. Esnek Sünger Poliüretanın en önemli özelliklerinden biri olup dayanıklılık ve destek gücünü etkiler. Yüksek yoğunluklu ürünler, orijinal özelliklerini daha uzun süre korurlar.
Poliüretan Sertliği: Esnek Sünger Poliüretanda Sertlik, süngerin yüzey dokunuşu veya hissinin ölçümüdür. Destek ise, süngerin ağırlığa karşı geri itme yeteneğidir. Sertlik ve destek, ikisi beraber sünger konforunu etkilemektedir. Süngerin sertlik ya da yumuşaklığının yoğunlukla doğrudan bir ilişkisi yoktur. Birçok zaman, yanlış olarak, yüksek dansite süngerlerin daha sert oldukları sanılır. Oysa sertlik, dansiteden tamamen bağımsızdır. Sertlik, bir sünger örneğini orijinal yüksekliğinin %40’ı kadar sıkıştırmak için harcanan kuvvet ile ölçülür.
Poliüretan Yorulması: Yorulma testi, süngerin dayanıklılığının göstergesidir. Bu testte sünger numunesine 70 kg ağırlığındaki bir kuvvet 80.000 kez uygulanır ve numune ezilir. Bu teste başlamadan önce numunenin sertliğinin ölçülmüş olması gerekmektedir. Test bittikten 1,5 saat sonra numunenin sertliği tekrar ölçülür. Son olarak 6 saat sonra sertlik tekrar ölçülür. Bu değer ile test öncesindeki sertlik değeri arasındaki fark, ilk sertlik değerine bölünerek % oranı ile ifade edilen sertlik kaybı belirlenir.
Sünger, eğer yatak olarak kullanılacaksa yorulma özelliği birincil önemlidir. Bu test, esnek poliüretan süngerlerin, kullanım sırasındaki performanslarını değerlendirme imkânı sağlar. Test kısaca 70 kg ağırlığındaki bir insanın 15 yıl boyunca bir yatağı kullanmasına eşdeğerdir. Test, TS3460 EN ISO 3385 standardına uygun olarak yapılmaktadır.
Poliüretan Yanmazlığı: Poliüretan malzemeler içerdikleri polyol veya izosiyanatların özelliklerine bağlı olarak ön tutuşma, tutuşma, yanma ve yanmanın genişleme safhalarında ortama ısı, duman, zehirli gazlar ve korozyona sebep olan bileşikler çıkarabilmektedir. Bu durum ise yangınlarda hem ısıl hem de ısıl olmayan problemlere sebep olmaktadır. Bu problemler poliüretanların yanmaya dirençlerinin arttırılmasıyla azaltılabilir. Bu amaçla poliüretan malzemelere uygulanan değişik teknikler kullanılmaktadır. Bunlardan en yaygın olanı ise alev geciktirici maddelerin ilave edilmesidir. Alev geciktirici maddeler yangına karşı güvenli kullanım alanları sağlamalarının yanında malzemelere ayrıca çekme eğme mukavemeti, darbe kırılmalarına karşı direnç, akışkanlık, oksijen veya UV ışınlarına direnim, ateşe dayanıklılık gibi özellikleri açısından iyileştirmeleri sağladıkları için gün geçtikçe önem kazanmaktadır.
Uygulama Alanları
Plastik sanayinin alt dallarından biri olan Poliüretan (PU) sektörü, poliüretanın yaşamın her alanında sıkça kullanmaya başlanmasıyla birlikte geleceğin sektörlerinden biri olarak anılmaya başlanmıştır.
Poliüretan sünger; nihai ürünlerde görünmese de, günlük yaşamımızın pek çok alanında önemli bir yer kaplamaktadır.
Sunduğu rahatlık, konfor ve ekonomik avantajlar ile bundan böyle hayatımızda giderek artan bir oranda var olmaya da devam edecektir.
Yapı ve İnşaat Sektörü: %26.8
Nakliye Sektörü: %23.8
Mobilya: %20.7
Alet ve Cihaz Sektörü: %5.1
Ambalaj Sektörü: %4.6
Tekstil: %3.3
Makina Sektörü: %3.3
Elektronik: %1.4
Ayakkabı & Terlik: %0.7
Diğer: %10.2
